Brief van George kadinaal Pell over de bouw van de Sagrada Familia in de catholic herald.
Aan de buitenkant van de Sagrada Familia in Barcelona kan ze er wat gek uit zit, maar het interieur is zo inspirerend dat het de volgende generaties kan winnen voor het christendom.
Ik ging toevallig naar Barcelona. Mijn schoonzuster en nichtjes waren zo lovend over deze elegante stad in het noorden van Spanje en in het bijzonder over de basiliek van de H. Familie. Ze overtuigden mijn broer dat hij ook die stad moest bezoeken en zo vroeg hij mij om mee te gaan.
Natuurlijk kende ik de kerk en ik kende het enthousiasme van Paus Benedictus voor de basiliek. Een van de architecten van het nieuwe Benedictus XVI Retreat Centre in het aartsbisdom Sydney heeft ook een aanbevelingsartikel geschreven. Hoewel ik veel van hun artistieke oordelen deelde, was ik een beetje afgeschrikt door de foto's van de buitenkant van de basiliek. Het ziet er wat bizar uit: Picasso in Hollywood. Maar ik wist niets van het binnenaanzicht van de kerk (en niet zo veel meer, eigenlijk, van de buitenkant). Ik was helemaal voorbereid om weinig onder de indruk te zijn.
Mijn bezoek veranderede dat omdat de basiliek het werk is van een genie. Deze plaats voor de eredienst spreekt over God tegen de mensen van vandaag (en morgen) heel wat eloquenter dan welke kerk dan ook die ik ken. De Katholieke symbolen zijn overal, die leren over Christus, de Kerk, licht en leven. Zowat 3 200 000 betalende toeristen bezoeken haar jaarlijks, zodat de verdere constructie door kan gaan.
De kerk is het product van de turbulente Spaanse religieuze geschiedenis, en gedurende haar relatief korte bestaan is ze al beschadigd en gesloten geweest door anti-katholiek geweld.
In de 19de eeuw, was Barcelona het centrum van industriële ontwikkeling toen Spanje veranderde vanuit een koloniale en vooral rurale gemeenschap. Nadat de democratische antireligieuze en gewelddadige krachten die vrijkwamen bij de Franse Revolutie van 1789 zich over Europa verspreidden, oneigende de Spaanse staat in 1836 de Kerk van haar land en goederen.
In de bijgaande spirituele crisis werd het militante atheïsme sterk in vraag gesteld door de vele Katholieke priesters en leken. De Associatie van St Jozef werd in 1866 opgericht door de boekenverkopen en philantroop Josep Maria Bocabella, en groeide tot een half miljoen leden. In 1878 besloten ze om een tijdelijk gebedshuis te bouwen toegewijd aan de Heilige Familie. Het werk begon in 1882, geïnspireerd door het Heilige Huis van Nazareth, dat in Loreto werd opgebouwd in de 13de eeuw, waarschijnlijk door kruisvaarders.
De basiliek is niet de kathedraal van Barcelona en ze is niet gebouwd met diocesaan of overheidsgeld. Vanaf het begin was haar bouw een exotische oefening. De eerste architect van de Sagrada Familia, Fracisco del Villar, overtuigde Boccabella om geen replica van het schrijn van Loreto te bouwen, maar om de meer in gang zijnde neogotische stijl te gebruiken van de grote middeleeuwse kathedralen.
Finantiële en artistieke verschillen zorgen voor het ontslag van del Villar, en in 1883 stelde Boccabella de 13 jarige Antonio Gaudi aan als de nieuwe projectleider. Hij bleef dat voor 43 jaar tot aan zijn dood in 1926.
Een groot deel van de crypte was gebouwd en Gaudi paste het design maar een beetje aan. Maar zijn creatieve genie werd snel duidelijk in de radicaal andere apsis, klooster en het portaal van Kerstmis, en in de gedetailleerde constructieplannen kwam een radicaal andere kerk naar voren die hij zijn opvolgers na liet.
Gedurende de Spaanse burgeroorlog van 1930 vernietigden de communisten de plannen (hoewel niet alle), beschadigden de schaalmodellen en het werk stond op pauze, en zou niet herbeginnen tot in 1954. De Kerk was oorspronkelijk geïsoleerd op het platteland maar is vandaag omringd door shops en appartementen. Sommige zullen uiteindelijk verwijderd worden om een wat mooiere ruimte te geven aan de Kathedraal, en vooral een mooi voorplein.
Er zullen veel boeken worden geschreven over de Sagrada Familia, en het is moeilijk om te weten waar je moet beginnen om zo veel eigenaardige maar mooie delen te beschrijven. De kerk is immens en hoog, kan 14 000 gelovigen bevatten, en in het hoge koor is er plaats voor 1200 zangers. De grote toren zal 560 ft hoog zijn, iets lager dan Gods handwerk van de nabijgelegen Montjuic, een berg van 650ft hoog.
Iedere generatie van kerkbouwers geeft het beste van hun vaardigheden voor de ene goede God en dat is meestal - misschien wel altijd - dat ze iets van hun tijd en natie meegeven, wat verder gaat dan wat eerdere generaties hebben bijgedragen.
Spanje heeft heel wat mooie traditionele gebouwen en monumenten. Maar Picasso was een Spanjaard, en zo ook Joan Miro, en Gaudi. Gaudi was diepgelovig Katholiek, maar Spaans tot op het bot.
Nooit denkt men aan deze basiliek als een museum. Hoewel ze geworteld is in de neogotiek, behoort ze zelf meer tot morgen dan tot vandaag. Onze tijdsgenoten, zeker als ze niet-religieus zijn, streven steeds naar de toekomst, en hopen dat de technische en economische groei zal blijven aanhouden. Ze kijken niet terug op de Komst van Christus als een keerpunt in de geschiedenis, of naar welk moment in het verleden dan ook. Ze houden van nieuwheid en vernieuwing. Deze basiliek spreekt tot hen, omdat het het klassieke Christelijke verhaal op een nieuwe manier vertelt.
De 1700 jaar aan Christelijke beschaving en de eerdere 300 jaar aan intermittente vervolging, dikwijls herhaald, zijn het leerpad voor de lessen uit de bijbel, de liturgie en de natuur in deze kerk. Geen enkel aspect is een vermoeide representatie van het verleden, zoals heiligenportretjes. Iedere traditie wordt gerespecteerd, herkenbaar, maar ontwikkeld en veranderd. Ongewoon zijn de decoraties multi-kleurig. Er zijn geen rechte lijnen te vinden, maar overal krullen en draaien als boomstronken.
Er is overal licht, die de krachtige glasramen met hun abstracte patronen en helle felle kleuren verlichten. Het gebouw wordt omringd door fluitvormige kolommen, die in alle richtingen draaien en elk met verschillende diktes.
Boven het hoogaltaar is er een grote figuur van e lijdende en gekruisigde Christus, men zijn benen die bijna dubbelgeplooid zijn, de armen pijnlijk uitgestrekt en het hoofd naar de hemelen gericht; die domineert het interieur van de kerk. Daarover hangt een bijna traditioneel baldakijn, een symbool voor de tent die over een joods koppel werd gehouden bij hun bruiloftsgeloften. Dat kan men in vele oude kerken zien (en de St Pieter in Rome) en doet ons denken aan het huwelijk van Christus met de kerkgemeenschap. De vier porfieren kolommen vertegenwoordigen de Evangelisten en de pilaren de 12 apostelen.
Gaudi wilde een mystiek woud bouwen rond het hoogaltaar met licht dat door al de kolommen , gewelven en het dak kwam op 100 verschillende manieren als in een oud woud-dak. Hij streefde ernaar om het transcendente op te roepen, om verwondering te genereren en op te roepen tot aanbidding, om meditatie en een diep gebed aan te moedigen.
Gotische kerken doen ons met hun hoogte en licht meer als andere kerken ons hart verheffen tot God.
Gaudi brengt ons tot een nieuw niveau, ver voorbij wat iemand verwachtte en ooit had ervaren in enige van de vele mooie en gebedsvolle kerken die ik heb bezocht. Ik was helemaal overvallen; niet door vrees, maar door de grootsheid en de heiligheid. Ik realiseerde dat dit het huis van God was.
Het centrale interieur is meer dan een advertentie voor het paranormale of zelfs voor het supernatuurlijke. Hert is meer dan een preek, want goede preken zijn ook soms saai. Het is een roep tot bekering en een introductie tot de Christelijke mysteries zoals ze geleefd en begrepen worden door de Latijnse Katholieken.
Het dak van de Sagrada Familia is als een groot woud, dat bedekt wordt door 18 torens die in 4 types verdeeld zijn. Natuurlijk is de Jezus-toren de grootste, gevolgd door vier torens van de Evangelisten, een toren van de Maagd Maria boven de apsis, die net iets lager is, en dan nog 12 klokketorens van de apostelen, die het gebouw omringen en die in drie groepen boven de portalen zijn verdeeld;
Iedere spits is bedekt met gekleurd glas-keramisch werk van het eiland Murano in het noorden van Italië. De spitsen lijken als op een collectie van exotische postkaarten of sporttrofees, maar allen reiken naar de hemel.
De drie gedecoreerde portalen, met vele verschillende figuren, rond de ingang en zijn gewijd aan de Geboorte, de Passie en de Glorie. Een kloosteromgang zal uiteindelijk rond de kerk liggen, die de seculiere buitenwereld moet scheiden van het Heilige.
De Kerst-gevel werd begonnen in 1890 en heeft 3 portalen die aan de theologale deugden zijn gewijd en aan een lid van de Heilige Familie. Jezus stelt de liefde en caritas voor, met bovenaan de boom des levens, Jozef stelt de hoop voor en Maria het geloof. Scenes van Jezus vroege leven worden afgebeeld in mooie, traditionele figuren, die ons in vroomheid en realisme sterken. De omgeving rond de figuren zijn onduidelijk en samengeplakt, maar de kerkgangers prijzen de beelden.
De Passie-gevel is heel anders; sinister en hoekig, die het kwade en het geweld vangen. Gaudi vertraagde haar bouw, omdat hij wist dat het onpopulair zou zijn. Straatprotesten begeleidden haar onthulling;
De figuren zijn zwaar en streng, vaak lineair, hoekig afgekapt, grauw en veroordelend. De avant-garde beeldhouwer Josep Subirachs kreeg de taak om de sketches van Gaudi af te maken en in te vullen, en hij bracht de brutaliteit en de realiteit van het lijden van Christus naar voren. De Verrijzenis kwam later. Deze ingang confronteert erg, maar is brilliante catechese.
De constructie van de Gloria-gevel werd pas begonnen in 2002 en zal de hoofdingang worden. Het laat de Vier laatste dingen zien - dood, oordeel, hemel en hel - met een soort omgekeerde ballonnen die het Credo afbeelden, zeven deuren die de sacramenten voorstellen, en ingeschreven kolommen die de zeven hoofdzonden afbeelden en de tegenoverliggende christelijke deugden laten ons met vraagtekens zowel als aanmoediging achter. Ik weet niet hoe effectief die ongebruikelijke afbeelding de mensen zal aanspreken, maar het werkte op mij.
Overal in de westerse wereld is de familie onder druk van de revolutie die de pil teweeg bracht. Scheidingen welen tierig en steeds meer willen niet trouwen of niet hertrouwen. Een basiliek die gewijd is aan de Heilige Familie en die de rol van Jozef zowel als Maria benadrukt is providentieel.
Een van de gidsen zei me dat vele bezoekers hun bezoek eindigen met de uitspraak dat ze veel kregen om over na te denken. Dat was ook zeker voor mij het geval.
+ Kardinaal Pell
Geen opmerkingen:
Een reactie posten